عوارض استرس بر بدن

عوارض استرس بر بدن کم نیستند، چرا که استرس می تواند هر جزئی از بدن را تحت تاثیر قرار دهد و منجر به بروز عوارض زیادی شود. این عوارض در برخی موارد ممکن است زیاد جدی نباشند، اما در استرس مزمن و طولانی مدت می تواند باعث ایجاد بیماری های بدتری شوند.

استرس زمانی احساس می‌شود که نیازها و چالش‌های روزمره باعث بروز تنش عاطفی و فیزیکی در افراد شود‌. بدیهی است که تمام انسان‌ها در طول زندگی خود استرس را تجربه می‌کنند. با این حال اگر به صورت مزمن و شدید در زندگی خود استرس و اضطراب داشته باشید، با عوارض متعددی در بخش‌های مختلف بدنتان رو به رو می‌شوید‌.

این در حالی است که راهکارهای زیادی برای پیشگیری و حتی مدیریت استرس وجود دارند که با یادگیری آنها می توانید از بروز عوارض و بیماری ناشی از استرس جلوگیری کنید. پس اگر به دنبال شناخت مهمترین مضرات استرس در بدن هستید، این مقاله از تکین دارو را تا انتها بخوانید.

استرس و اضطراب چیست؟

استرس ناشی از واکنش فیزیکی و عاطفی بدن شما به یک چالش یا تقاضا است. به عنوان مثال، اگر در یک موقعیت خطرناک قرار بگیرید، مغز پیام‌ها و نوروترنسمیترهای محرک (هم شیمیایی و هم پیام‌های الکتریکی) را به غدد فوق کلیوی ارسال می‌کند. این غدد، بافت‌هایی هستند که در قسمت بالای کلیه هر فرد قرار دارند.

پس از تحریک غدد فوق کلیه، این دو بافت هورمون‌هایی مانند کورتیزول و آدرنالین را ترشح می‌کنند. این هورمون‌ها وظیفه تحریک فعالیت‌های مختلف بدن را دارند. اثرات تحریکی ناشی از هورمون‌های محرک، عبارت‌اند از:

• افزایش هوشیاری
• افزایش فشار خون
• افزایش قند خون
• افزایش تعداد تنفس
• افزایش ضربان قلب
• بروز تنش عضلانی
• تعریق

عوارض ناشی از استرس کوتاه مدت یا حاد به سرعت رفع می‌شود. با این حال در مواردی که فرد با یک اختلال در سیستم عصبی خود رو به رو است یا به طور کلی در یک محیط پر تنش زندگی می‌کند، اضطراب و استرس را به صورت مزمن، شدید و طولانی مدت تجربه می‌کند.

شایع ترین عوارض استرس مزمن بر سلامتی

اگر برای بیش از چند هفته است که دچار استرس شده‌اید و بهبودی در علائم شما ایجاد نشده است، به استرس مزمن مبتلا شده‌اید. اگر بدن شما برای یک مدت طولانی با استرس رو به رو باشد، کل سیستم‌ زیستی بدنتان همچنان در حالت هوشیاری و واکنشی باقی می‌ماند. این شرایط پر تنش منجر به بروز علائم روانی و فیزیکی در فرد و یا عوارض استرس می‌شود. برخی از مهمترین آنها عبارتند از:

استرس مزمن و تشدید آسم

استرس و تنش روانی از عوامل محرک علائم آسم هستند. اگر به آسم مبتلا هستید، استرس و اضطراب ممکن است باعث تشدید علائم آسم شما شود. تشدید آسم در اثر استرس ناشی از اثرات منفی اضطراب بر سیستم تنفسی است. حتی اگر فرد به آسم مبتلا نباشد، باز هم سیستم تنفسی او در اثر استرس تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

در اثر عوارض استرس عضلات تنفسی شما انقباض پیدا کرده و سرعت تنفس افزایش می‌یابد. در چنین شرایطی، انجام تکنیک تنفس آرام و آگاهانه می‌تواند به کاهش استرس شما کمک کند. مراحل انجام تکنیک تنفس آرام، عبارت‌اند از:

• ابتدا از طریق بینی نفس بکشید‌. سپس از طریق دهان بازدم انجام دهید‌.
• به مدت هفت ثانیه نفس بکشید، نفس خود را به مدت هفت ثانیه نگه دارید، سپس در طول هفت ثانیه بازدم انجام دهید.
• افکار موجود در ذهن خود را رها و روی نحوه تنفس خودتان تمرکز کنید.
• این مراحل را سه بار تکرار کنید.

با برطرف شدن و درمان اختلال اضطرابی، مشکلات ایجاد شده در سلامتی رفع می‌شوند.

مضرات استرس و مشکلات گوارشی

یکی از عوارض استرس، اثر منفی آن بر روی گوارش است. در طول استرس و اضطراب، هورمون‌هایی که در بدن آزاد می‌شوند، سیستم گوارشی را مختل می‌کنند. مضرات استرس و اضطراب بر سیستم گوارشی، عبارت‌اند از:

• یبوست
• اسهال
• سوء هاضمه
• از دست دادن اشتها
• حالت تهوع
• زخم معده
• احساس گرفتگی در معده

علاوه براین، علائم اختلال سندرم روده تحریک پذیر یا IBS، که باعث بروز درد و حملات یبوست و اسهال در فرد مبتلا می‌شود، در شرایط پر استرس شدت پیدا می‌کند.

تاثیر استرس بر ریزش مو

به طور کلی ریزش مو می‌تواند پس از تجربه یک دوره استرس زا در زندگی روزمره رخ دهد. علت این استرس چه طلاق باشد و چه مرگ یکی از عزیزان، ممکن است که باعث شود فرد دچار ریزش مو شود. با رفع عامل استرس و احساس مجدد آرامش، ریزش مو متوقف می‌شود. پس از این شرایط، ممکن است بین شش تا نه ماه طول بکشد تا موهای فرد دوباره به حجم طبیعی خود برسد.

علاوه براین عوارض استرس و اضطراب می‌تواند به بروز اختلالی به نام تریکوتیلومانیا کمک کند. در اثر این اختلال افراد به طور مکرر موهای خود را با دستانشان می‌کشند. افراد مبتلا به این اختلال در اغلب موارد گزارش می‌کنند که پیش از کندن موهای خود، دچار استرس و اضطراب می‌شوند.

برنامه درمان اختلال تریکوتیلومانیا ممکن است شامل دارودرمانی، درمان شناختی رفتاری و تمرین برای تغییر عادت (شناسایی عادت‌ها و تلاش برای تغییر آنها از طریق خود آگاهی و حمایت اجتماعی) باشد.

اضطراب و مشکلات قلبی

در شرایط افزایش استرس، اولین پاسخ سیستم قلبی – عروقی، افزایش ضربان قلب است. در اثر اضطراب و استرس مزمن و در طول زمان با افزایش انقباض رگ‌ها، فشار خون افزایش پیدا می‌کند. به این ترتیب خطر ابتلا به مشکلات قلبی عروقی مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا و حملات قلبی افزایش می‌یابد.

به عنوان مثال، بسیاری از افراد به علت استرس کاری دچار مشکل هستند. 10٪ تا 40٪ از افرادی که شاغل هستند، استرس ناشی از کار را تجربه می‌کنند. 33٪ از این افراد استرس مزمن شدیدی را تجربه می‌کنند. افرادی که با استرس ناشی از کار رو به رو هستند، بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی هستند.

علاوه براین افرادی که شغل پر استرس دارند، 22 درصد بیشتر از افرادی که در مشاغل کم استرس مشغول به کار هستند، در معرض خطر سکته قرار دارند. مشاغل پر استرس به صورت مشاغلی تعریف می‌شوند که از نظر روانی (بار ذهنی، بار هماهنگی و فشار زمانی) فرد را با سختی و دشواری رو به رو می‌کنند.

علاوه بر این، زمانی که فرد شاغل کنترل کمتری بر روی شغل و سختی‌های آن داشته باشد، استرس بیشتری را تجربه می‌کند. برخی از رفتارها و عوامل خاص می‌توانند خطر ابتلا به بیماری قلبی و سکته را افزایش دهند. استرس و اضطراب می‌تواند فرد را به سمت این رفتارها سوق دهد. از جمله این رفتارهای آسیب زا، عبارت‌اند از:

• عدم فعالیت بدنی
• عدم مصرف داروهای تجویزی طبق دستور
• پرخوری
• استعمال سیگار
• مصرف رژیم غذایی نامناسب

خطر بروز بیماری های قلبی در عوارض استرس

همچنین استرس مزمن می‌تواند تأثیر منفی بر سلامت روان و فشار خون فرد داشته باشد. هر دو این عوارض از جمله عواملی هستند که می‌توانند منجر به افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی و سکته شوند. برای پیشگیری از بروز مشکلات قلبی ناشی از استرس، باید یک سبک زندگی سالم را در پیش بگیرید. از جمله معیارهای سبک زندگی سالم، عبارت‌اند از:

• کاهش مصرف نمک، چربی اشباع شده و شکر
• استفاده از یک رژیم غذایی گیاهی حاوی مقدار زیادی میوه، سبزیجات و غلات کامل
• ورزش هفتگی حداقل به مدت 150 دقیقه با شدت متوسط
• پرهیز از مصرف و ترک استعمال سیگار
• جایگزینی آب به جای نوشیدنی‌های شیرین

علاوه براین، با یک دیدگاه شناختی – رفتاری سعی کنید با شناسایی منابع استرس و تمرکز بر روی راه حل‌های مدیریت آنها، میزان اضطراب و استرس را در زندگی خود کاهش دهید، خواه برای این کار نیاز به مرخصی گرفتن از محل کار باشد یا گذراندن زمان بیشتر با خانواده یا دوستان. همچنین برای کاهش اضطراب می‌توانید ذهن آگاهی و مدیتیشن را تمرین کنید.

سردرد ناشی از استرس

چه در حین استرس و چه در دوره «فراموشی» پس از آن، در اثر استرس ممکن است که دچار سردرد تنشی یا میگرن شوید. سردردهای تنشی شایع ترین نوع سردرد هستند. در طول سردرد تنشی فرد احساس می‌کند که “باندی سر او را فشار می‌دهد”. این درد در ناحیه سر، پوست سر یا گردن احساس می‌شود.

با توجه به این که استرس باعث تشدید انقباض عضلات شما می‌شود، پس شدت سردرد تنشی افزایش می‌یابد‌. برای رفع سردرد رژیم های درمانی مخصوصی وجود دارد. با این حال برای درمان استرس باید اقدامات متفاوتی انجام دهید. ابتدا باید از روش‌های شناختی – رفتاری استفاده کنید. سپس در صورت نیاز به روانپزشک مراجعه کنید.

به طور کلی شما می‌توانید از روش‌های زیر برای کاهش سردرد استفاده کنید:

• طب سوزنی
• بیوفیدبک
• درمان شناختی رفتاری
• استفاده از یخ یا کیسه گرم
• ماساژ
• مراقبه ذهنی

علاوه براین ورزش منظم می‌تواند به شما در پیشگیری از عوارض استرس کمک کند. ورزش ممکن است به افزایش آرامش و عزت نفس و کاهش اضطراب کمک کند. برای این منظور می‌توانید ورزش های کاردیو، وزنه برداری، یوگا یا ورزش های تفریحی مانند بسکتبال یا والیبال را امتحان کنید.

اضطراب و قند خون بالا

به طور کلی تجربه اضطراب و استرس باعث افزایش قند خون می‌شود. اگر به دیابت نوع 2 مبتلا هستید، ممکن است متوجه شوید که قند خون شما زمانی که احساس استرس و اضطراب دارید، افزایش می‌یابد. استرس می‌تواند منجر به افزایش سطح کورتیزول و گلوکز و همچنین افزایش مقاومت به انسولین شود.

در یک مطالعه نویسندگان دریافتند افرادی که استرس زیادی را تجربه کرده‌اند‌، کمتر به اصلاح شیوه زندگی مانند ورزش و تغییرات رژیم غذایی برای درمان دیابت می‌پردازند.

افزایش اشتها

به طور معمول استرس کوتاه مدت باعث کاهش اشتهاء می‌شود. با این حال، در شرایطی که فرد با استرس مزمن رو به رو است، سطح کورتیزول بدن او افزایش می‌یابد. کورتیزول اشتهای فرد برای مصرف غذاهای پر چرب و پر قند را افزایش می‌دهد. به این ترتیب وزن افزایش می‌یابد.

عوارض استرس و بیخوابی

استرس باعث برانگیختگی و هوشیاری بیش از حد می‌شود. در چنین حالت فیزیولوژیک، انسان احساس خواب آلودگی نمی‌کند. در واقع عوارض استرس به طور جدی می‌تواند باعث بروز اختلال در کیفیت و مدت خواب انسان شود. در طول استرس حاد، شما برای کوتاه مدت دچار افزایش هوشیاری و بی خوابی می‌شوید. اما در شرایط اضطراب مزمن، به طور جدی خواب شما مختل می‌شود.

اثرات استرس بر حافظه و یادگیری

ارتباط بین حافظه و افزایش استرس هنوز کاملاً مشخص نیست، اما محققان معتقدند که استرس، به ویژه در محیط آموزشی، بر یادگیری و حافظه تأثیر می‌گذارد. تجربه رویدادهای استرس زا در یک محیط آموزشی، هم برای دانش آموزان و هم برای معلمان، به علت امتحانات، ارزشیابی‌ها و تکالیف بسیار شایع است.

استرس تحصیلی بر یادگیری و حافظه تأثیر می‌گذارد. با این حال، مشخص نیست که آیا تأثیر آن مثبت است یا منفی. استرس می‌تواند حافظه را تقویت کند، در حالی که در موارد دیگر باعث بروز اختلال در حافظه می‌شود. همچنین این مسئله مشخص نیست که اثرات استرس بر حافظه چه مدت باقی می‌ماند و پس از چه مدتی حافظه مختل می‌شود. علاوه براین هنوز مشخص نیست که آیا این اختلالات به نوع و شدت عوامل استرس زا بستگی دارند یا خیر.

عوارض استرس در دوران بارداری

در دوران بارداری و حتی قبل از آن، استرس و اضطرابی که فرد باردار تجربه می‌کند، می‌تواند بر سلامتی مادر و جنین تاثیر بگذارد. اگر استرس کنترل نشود، احتمال بروز مشکلات زیر افزایش می‌یابد:

• کم وزنی نوزاد
• زایمان زودرس
• افسردگی پس از زایمان

برای کاهش سطح استرس مادر و تأثیر آن بر سلامتی مادر و جنین، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• تغذیه مناسب
• تمرین مراقبه
• تمرین یوگا قبل از زایمان

اگر باردار هستید و استرس شدیدی را تجربه می‌کنید، برای رفع مشکل با یک روانپزشک مشورت کنید.

استرس و پیری زودرس

آسیب‌های فیزیکی و روانی و استرس مزمن هر دو می‌توانند منجر به پیری زودرس شوند. بروز این مسئله به این علت است که استرس باعث کوتاه شدن تلومرها در سلول ها می‌شود. تلومرها کلاهک های محافظ انتهای کروموزوم های سلولی هستند. وقتی تلومرها کوتاه می‌شوند، سلول‌ها سریع تر از حال معمول پیر می‌شوند. بنابراین عوارض استرس مزمن می‌تواند جدی باشد.

تاثیر استرس بر کاهش میل جنسی

به طور قطع وضعیت ذهنی شما بر میل جنسی شما تأثیر می‌گذارد. این واقعیت بدان معناست که استرس و سایر تنش‌های روانی، می‌توانند میل جنسی شما را کاهش دهند. سطح استرس بالا با سطوح پایین تر برانگیختگی جنسی مرتبط است. به طور کلی کاهش میل جنسی ناشی از اضطراب در افرادی که استرس مزمن را تجربه می‌کنند، به عوامل روانی و هورمونی مربوط می‌شود.

با این حال اختلال عملکرد جنسی می‌تواند به علت مشکلات دیگری مانند دیابت نوع 2 و فشار خون بالا نیز بروز پیدا کند. بنابراین بهتر است درباره مشکل جنسی خود با یک متخصص مشورت کنید.

اضطراب و مشکلات پوستی

اضطراب مزمن می‌تواند شدت مشکلات و بیماری‌های پوستی بیماران را افزایش دهد. به عنوان مثال، استرس بر وضعیت آکنه تأثیر می‌گذارد. استرس به خودی خود نمی‌تواند باعث بروز آکنه شود، اما می‌تواند علائم آکنه را بدتر کند. وقتی سطح استرس فرد افزایش می‌یابد، وضعیت آکنه او نیز بدتر می‌شود. علاوه براین افزایش استرس وضعیت بیماران مبتلا به پسوریازیس را نیز بدتر می‌کند.

سخن آخر در مورد عوارض استرس

بروز استرس تا حدود زیادی طبیعی است. برای همین اکثر افراد زیاد آن را جدی نمی گیرند. این در حالی است که استرس شدید و طولانی مدت می تواند قسمت های مختلفی از بدن را تحت تاثیر قرار دهد و باعث بروز مضرات زیادی شود.

شناخت عوارض استرس بر بدن به شما این هشدار را می دهد که باید به دنبال درمان و مدیریت وضعیت خودتان باشید. چون عوارض آن در قسمت های از بدن ممکن است با بروز بیماری های جدی تری همراه باشد.

این در حالی است که راهکارهای زیادی برای درمان استرس وجود دارند. از درمان بدون دارو گرفته تا مصرف دارو برای استرس، می توانند تاثیر زیادی در کاهش و مدیریت علائم شما داشته باشند.

متاسفانه اکثر افراد از درمان و مصرف دارو برای استرس خودداری می کنند و عوارض ناشی از استرس را جدی نمی گیرند. با این حال، مصرف برخی از داروهای برای استرس مانند * دارو در تکین دارو هیچ گونه عوارض جدی ندارد می تواند تاثیر بسیار زیادی در رفع استرس داشته باشد.

سوالات متداول در مورد عوارض استرس

آیا امکان درمان استرس بدون دارو وجود دارد؟

بله راهکارهای زیادی برای درمان استرس بدون مصرف دارو وجود دارد. اما بدون شک استفاده از آنها به تنهایی نمی تواند در رفع استرس موثر باشد.

آیا مصرف دارو برای استرس، با عوارض ترک دارو همراه است؟

عوارض ترک دارو زمانی بروز پیدا می کند که شما داروی خود را به ناگهانی و بدون مشورت پزشک قطع کنید. این در حالی است که مصرف صحیح و مناسب داروی استرس، هیچگونه عوارضی به همراه ندارد.

آیا راهکار موثری برای پیشگیری از عوارض استرس بر بدن وجود دارد؟

بله، تکنیک های درانی مختلف و موثری وجود دارند که با استفاده از آنها می توانید از بروز مضرات استرس در بدن خود جلوگیری کنید. مهمترین آنها توجه به روند درمانی خود و پیگیری آن است.