تاثیر استرس بر دستگاه گوارش

 تاثیر استرس بر دستگاه گوارش می تواند از طریق علائمی مانند زخم معده بروز پیدا کند. چرا که استرس قسمت های مختلف بدن را تحت تاثیر قرار می دهد و اثرات مختلفی بر دستگاه گوارش دارد.

همه انسان ها در مرحله ای از زندگی خود دچار استرس می‌شود. علل مختلفی می‌توانند باعث بروز اضطراب در افراد شوند. مسائل شغلی، تحصیلی و مشکلات خانوادگی، از جمله مواردی هستند که ممکن است آرامش انسان‌ها را خدشه دار کنند. سوالی که بسیاری از افراد می‌پرسند این است که آیا استرس می تواند منجر به بروز علائم گوارشی در افراد شود؟

پاسخ این سوال نسبتا ساده است: هم بله هم خیر. اثراتی که اضطراب بر سلامتی شما می‌گذارد بسته به شدت، نوع و مدت زمان استرس می‌تواند متنوع باشد. استرس های خفیف و کوتاه مدت قابل تحمل و احتمالا مفید هستند. با این حال استرس های طولانی مدت و شدید می‌توانند زندگی فرد را با مشکل رو به رو کنند.

به طور کلی دو نوع استرس وجود دارد که ما می توانیم به عنوان یک انسان آنها را تجربه کنیم: استرس خوب و استرس بد. استرس خوب با احساس هیجان مشخص می‌شود.‌ این نوع استرس را می‌توان جزو موارد کوتاه مدت در نظر گرفت. از سوی دیگر، استرس بد می‌تواند برای یک بازه طولانی مدت ادامه داشته باشد. این نوع استرس آرامش فرد را مختل می‌کند و تمرکز او را به شدت از بین می‌برد.

متأسفانه، استرس مزمن و طولانی مدت می‌تواند بر کل بدن و حتی دستگاه گوارش تأثیر بگذارد. به این ترتیب چنین اضطرابی می‌تواند سلامتی و عملکرد دستگاه گوارش شما را نیز مختل کند. اما مهمترین اثرات استرس بر دستگاه گوارش بدن چیست؟ استرس چگونه باعث بروز علائم گوارشی می شود؟ اینها مواردی است که ما سعی کرده ایم در این مقاله از تکین دارو، آنها را مورد بررسی قرار دهیم.

علت تاثیر استرس بر دستگاه گوارش چیست؟

علت اصلی تاثیر استرس بر سیستم گوارشی بدن به نحوه فعال شدن پاسخ جنگ و گریز در بدن بسته دارد. پاسخ استرس بدن انسان به نام “جنگ یا گریز” شناخته شده است. در واقع بدن ما انسان ها در برابر ترس یا تهدیدی که درک می‌کند، به ۲ صورت عمل می‌کند. یا با خطر مقابله می‌کند و “می‌جنگد” و یا در صورت لزوم از محیطی که در آن در خطر است و توانایی مقابله با تهدیدات را ندارد، “فرار” می‌کند.

با این حال، استرس روانی نیز ممکن است پاسخ “جنگ یا گریز” بدن انسان را فعال کند. بنابراین خطرات محیطی و حتی احساس نگرانی و اضطراب روانی همگی می‌توانند بدن شما را در وضعیت بحرانی قرار دهند. پاسخ “جنگ یا گریز” بدن انسان فرآیندی پیچیده است. شروع و ادامه فرآیند “جنگ یا گریز” شامل ۳ مرحله است:

مرحله اول تاثیر استرس بر دستگاه گوارش

قدم اول از مغز ما شروع می‌شود. زمانی که با استرس روانی یا خطر محیطی رو به رو می‌شوید و پیام خطر به بخش هایی از مغز مخابره می‌شود، آمیگدال (ناحیه‌ای از بافت مغز) عملکرد خود را شروع می‌کند. در واقع غده آمیگدال به هیپوتالاموس چنین پیام می‌دهد که “خطر و مشکلی وجود دارد” و “هیپوتالاموس باید بدن شما را وادار به انجام اعمال و رفتارهایی برای رفع آن” کند.

مرحله دوم تاثیر استرس بر دستگاه گوارش

غدد آدرنال در مرحله دوم پاسخ “جنگ یا گریز” نقش دارند. هنگامی که هیپوتالاموس سیگنال وجود خطر و مشکل را از آمیگدال دریافت می‌کند، برای افرایش تولید آدرنالین، دستورات لازم را به غدد آدرنال ارسال می‌کند. هورمون آدرنال اثرات مختلفی بر بخش‌های گوناگون بدن دارد. به عنوان مثال ترشح هورمون آدرنال ضربان قلب، فشار خون و سرعت تنفس شما را افزایش می‌دهد. این اثرات هورمون آدرنال به بدن شما کمک می‌کند تا در صورت نیاز به عاملی که باعث آسیب دیدن سلامتی شما می‌شود، پاسخ دهید.

مرحله سوم تاثیر استرس بر سیستم گوارش

این مرحله با سیگنال تولید هورمون کورتیزول آغاز می‌شود. اگر مغز شما همچنان فکر کند وضعیتی که در آن قرار دارید، شرایطی تهدیدآمیز است و ممکن است سلامتی شما آسیب ببیند، هیپوتالاموس فرآیندی را آغاز می‌کند تا به بدن دستور دهد که میزان تولید کورتیزول را افزایش دهد. کورتیزول در اغلب منایع به عنوان هورمون استرس شناخته می‌شود و بدن شما را تا زمانی که مغز شما به این نتیجه برسد که خطر از بین رفته است، آماده واکنش نگه می‌دارد. پس از آنکه خطر و تهدید از بین رفت، غلظت کورتیزول بدن کاهش می‌یابد.

به این ترتیب، با شروع فرآیند پاسخ بدن به تهدید و احساس ترس و اضطراب، سیستم گوارشی بدن شما سرکوب می‌شود. همچنین با ادامه اضطراب و اثرات گسترده کورتیزول بر بدن، هضم و گوارش شما به شدت تحت تاثیر قرار می‌گیرد و ممکن است با عوارض جدی رو به رو شوید.

مهمترین اثرات استرس بر دستگاه گوارش

بروز استرس می تواند منجر به عوارض زیادی در قسمت های مختلف بدن شود که یکی از مهمترین آنها دستگاه گوارشی است. برخی از مهمترین موارد مربوط به تاثیر استرس بر دستگاه گوارش بدن، عبارتند از:

تاثیر استرس بر دستگاه گوارش بدن	علائم
زخم معده	·         درد یا سوزش در ناحیه معده ·         احساس سیری زودرس ·         تهوع و استفراغ ·         سوزش یا ترشح اسید معده ·         افزایش حساسیت در ناحیه شکم
سندرم روده تحریک پذیر	·         احساس گرفتگی ·         نفخ ·         دل درد ·         دفع مخاط در مدفوع ·         گاز (بیش از حد معمول) ·         یبوست، دفع مدفوع شل یا ترکیبی از این دو شرایط
بیماری رفلاکس معده به مری	·         سوزش در ناحیه قفسه سینه ·         بوی بد از دهان (هالیتوزیس) ·         تهوع و استفراغ ·         مشکلات خوردن ·         سرفه و گلو درد ·         مشکلات خواب ·         تغییرات در مدفوع
میکروبیوم روده	افزایش هورمون های استرس و التهاب

تاثیر استرس بر دستگاه گوارش و ایجاد زخم معده

در صورتی که به صورت مزمن با درد معده دست و پنجه نرم می‌کنید، ممکن است که استرس چنین عارضه‌ای را ایجاد کرده باشد. اگر عوارض جدی را تجربه می‌کنید، شاید در معده شما زخم گوارشی ایجاد شده است. به طور کلی زخم معده ناشی از ضایعات ایجاد شده در پوشش دستگاه گوارش است. زخم گوارشی اغلب در معده و روده ایجاد می‌شود و می تواند یکی از موارد تاثیر استرس بر دستگاه گوارش باشد.

پس از آنکه عفونت ناشی از هلیکوباکتر پیلوری در معده انسان کشف شد، دیدگاهی که درباره علل ایجاد زخم‌های گوارشی در بین محققین وجود داشت، دچار تغییر جدی شد. با این حال، طبق نتایج حاصل از یک مطالعه، می‌توان گفت که تجربه استرس ممکن است احتمال ایجاد زخم گوارشی را افزایش دهد.

هدف از این مطالعه اظهار نظر پیرامون این نکته بود که آیا افرادی که در زمان اخیر سطوح بالایی از استرس را تجربه کرده‌اند، در معرض خطر بیشتری از نظر ابتلا به زخم‌ گوارشی قرار دارند یا خیر. در واقع در طول این مطالعه این افراد یا مبتلا به زخم گوارشی تشخیص داده می‌شدند یا نیازمند درمان سه گانه زخم معده بودند.

نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد افرادی که در معرض استرس شدید و طولانی مدت قرار داشتند، ۲.۲ برابر بیشتر از سایر افراد در خطر ابتلا به زخم گوارشی بودند. با این حال نمی‌توان گفت که استرس عامل‌ اصلی ایحاد زخم معده در این افراد است.

با وجود اینکه اضطراب عامل اصلی ایجاد زخم گوارشی در انسان نیست، اما تجربه استرس می‌تواند به شدت احتمال بروز این عارضه را افزایش دهد. این مسئله به خصوص در مورد افرادی که به صورت زمینه‌ای مستعد ابتلا به چنین مشکلات گوارشی هستند، صادق است و باعث بدتر شدن علائم زخم معده در آنها می‌شود.

تاثیر استرس بر دستگاه گوارش و بروز IBS

به طور کلی سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یک بیماری نسبتاً شایع است. با این حال هنوز زوایا و ویژگی‌های مختلف این بیماری به طور کامل درک نشده است. علائم زیر می‌توانند در اثر ابتلا فرد به اختلال IBS بروز پیدا کنند:

• احساس گرفتگی
• نفخ
• دل درد
• دفع مخاط در مدفوع
• گاز (بیش از حد معمول)
• یبوست، دفع مدفوع شل یا ترکیبی از این دو شرایط

نتایج حاصل از تحقیقات نشان می‌دهد که استرس ممکن است به سه طریق باعث ایجاد سندرم روده تحریک پذیر شود. این موارد عبارت‌اند از:

• استرس ممکن است بر میکروبیوم روده تأثیر بگذارد و تعادل جمعیت باکتری‌های مفید و مضر را از بین ببرد‌.
• استرس می تواند حساسیت روده را تغییر دهد و به این ترتیب واکنش پذیری آن افزایش یابد.
• استرس ممکن است محور روده-مغز را فعال کند و عملکرد طبیعی دستگاه گوارش با اختلال رو به رو شود.

بررسی ها در مورد تاثیر استرس بر دستگاه گوارش نشان می دهد که استرس می‌تواند عملکرد سیستم گوارشی را مختل کند و باعث تشدید عوارض IBS یا سندرم روده تحریک پذیر شود. به طور کلی IBS ممکن است یک اختلال حساس به سطح استرس تجربه شده توسط بیمار طبقه بندی شود.

در واقع نتایج حاصل از یک مطالعه نشان می‌دهد که فرآیند درمان و مدیریت اختلال IBS باید بر کاهش احساس ناراحتی و اضطراب در زندگی روزمره بیماران متمرکز باشد. به این ترتیب بیمار مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر می‌تواند کیفیت زندگی خود را تا حد قابل قبولی افزایش دهد.

تاثیر استرس بر دستگاه گوارش و GERD

بیماری رفلاکس معده به مری (GERD)، نوع شدید رفلاکس اسید است که پس از ورود و برگشت مزمن و مکرر اسید معده به دهان و معده اتفاق می‌افتد. این وضعیت (ورود اسید از معده به مری) می‌تواند باعث تحریک مری شود‌. این مسئله در نهایت سبب بروز تحریک ازوفاژیت می‌شود.

با وجود این که علائم و عوارض اختلال GERD را می‌توان با مصرف دارو یا تغییر رژیم غذایی مدیریت کرد، مدیریت سطح استرس روزمره نیز ممکن است به کاهش علائم مرتبط با GERD کمک کند. نتایج حاصل از یک مطالعه تحقیقاتی نشان داد که استرس روانی ممکن است با میزان بروز GERD مرتبط بوده و این بیماری می تواند یکی از موارد تاثیر استرس بر دستگاه گوارش باشد.

در این مطالعه مشخص شد که از بین افراد مبتلا به ازوفاژیت ریفلاکس، 13.2 درصد میزان بالایی از استرس را در زندگی خود تجربه می‌کنند. در واقع هر چه میزان استرس تجربه شده توسط بیمار بیشتر باشد، احتمال تشدید عوارض اختلال GERD نیز بیشتر می‌شود.

علاوه براین، تجربه اضطراب و استرس ممکن است بروز عارضه سوزش سر دل را که یکی از علائم اصلی GERD است، افزایش دهد. با وجود اینکه شما می‌توانید با پیروی از یک برنامه درمانی به کاهش علائم اختلال GERD خود کمک کنید، مدیریت میزان استرس روزمره نیز ممکن است به کاهش اثرات فیزیولوژیکی GERD کمک کند.

تاثیر استرس بر دستگاه گوارش و میکروبیوم روده

روده نیز مملو از تریلیون ها باکتری و میکروب است که به همزمان و جمعی فعالیت می‌کنند تا عملکردهای کلیدی بدن و سیستم ایمنی بدن بدون نقص و مشکل اساسی باشد.

بنا به گفته منابع علمی، روده و مغز انسان از طریق محور روده – مغز (سیگنال دهی دو طرفه بین دستگاه گوارش و سیستم عصبی مرکزی) به هم متصل هستند. به همین علت، این احتمال وجود دارد که استرس مزمن بر روی فلور روده شما تأثیر بگذارد و باعث بروز مشکلات گوارشی شود.

در واقع نتایج حاصل از یک مطالعه نشان می دهد که استرس ممکن است از طریق مکانیسم‌های زیر بر جمعیت باکتری های روده شما تأثیر بگذارد:

ترشح هورمون استرس

اثرات ناشی از ترشح هورمون های استرس، یکی از این مکانیسم ها است. در واقع افزایش میزان آدرنالین که ناشی از پاسخ استرس بدن است، می‌تواند بر وضعیت روده شما تأثیر بگذارد. پس از آنکه هورمون آدرنالین ترشح می‌شود، شرایط برای انواع خاصی از باکتری‌های مضر مهیا می‌شود تا 10000 برابر بیشتر از حالت عادی رشد کنند. این افزایش در جمعیت باکتری‌های مضر می‌تواند بر ترکیب فلور طبیعی مفید روده شما غلبه کند و تعادل موجود در آن را از بین ببرد.

التهاب

اثر منفی دیگر می‌تواتد ناشی از التهاب باشد‌‌. در شرایطی که به شدت تحت استرس هستید، مغز سیگنال‌های وجود مشکل و خطر را به روده ارسال می‌کند. این سیگنال‌ها می‌توانند باعث بروز التهاب شوند. در شرایطی که دستگاه گوارش به شدت درگیر التهاب می‌شود، شرایط مناسبی برای رشد باکتری‌های مضر به وجود می‌آید. به این ترتیب افزایش جمعیت باکتری‌های مضر می‌تواند فلور طبیعی بدن را به شدت تحت تاثیر قرار دهد.

فلور طبیعی روده به شدت مهم و ارزشمند است. بنابراین پیش از بروز اثرات و عوارض جدی، باید با کاهش اضطراب و استرس از بروز چنین وضعیتی پیشگیری کنید. در واقع اضطراب مزمن یا بیش از که تناسبی با خطر موجود در محیط ندارد، به جای اینکه مفید باشد، می‌تواند باعث بروز عوارض جدی در سلامتی کلی شما شود. به این ترتیب برای پیشگیری از بروز عوارض و تاثیر استرس بر دستگاه گوارش، باید سطح اضطراب خود را کاهش دهید.

راه های پیشگیری از اثرات استرس بر دستگاه گوارش

کاهش میزان اضطراب و استرسی که به صورت روزانه آن را احساس می‌کنید، ممکن است به بهبود عملکرد و سلامت روده و نیز وضعیت کل سیستم‌های زیستی بدن شما کمک کند. برای افزایش و حفظ آرامش بدن و روان، بهتر است از راهنمایی و مشاوره روانشناسان و روانپزشکان با تجربه کمک بگیرید.

به عنوان مثال آرامش درمانی می‌تواند برای شما بسیار مفید باشد. در این روش تلاش می‌کنید تا از طریق تجسم، تنفس عمیق و تمرینات آرام سازی عضلانی، میزان اضطراب خود را کاهش دهید و نیز از بروز استرس پیشگیری کنید.

علاوه براین روش، درمان شناختی رفتاری (CBT) نیز می‌تواند برای کاهش استرس بسیار مفید باشد. این روش درمانی به طور معمول برای کسانی مناسب است که در شرایط خاص و براساس الگوهای منظم، دچار استرس می‌شوند. در این روش درمانگر تلاش می‌کند تا بیماران الگوهای فکری ایجاد اضطراب را بیاموزند و آنها را با مهارت های مقابله ای مفید برای کاهش میزان احساس استرس جایگزین کنند.

سخن آخر در تاثیر استرس بر دستگاه گوارش

استرس از راه های مختلفی می تواند بر دستگاه گوارش بدن تاثیر بگذارد و منجر به بروز عوارضی مانند زخم معده و بیماری ریفلاکس شود. اگر چه این عوارض در همه افراد دیده نمی شود، اما احتمال بروز آنها وجود دارد. این در حالی است که راهکارهای درمانی زیادی برای درمان استرس وجود دارد.

اگر سطح استرس بالا و نیز اضطراب مزمن باعث شده است که عوارض گوارشی شدید و نامطلوبی را تجربه کنید، بهتر است در وهله اول تلاش کنید تا میزان اضطراب خود را کاهش دهید. پس از کاهش شدت اضطراب، ممکن است ناراحتی گوارشی نیز درمان یا حداقل از شدت آن کاسته شود.

اما اگر درمان های خانگی در کاهش میزان استرس شما موثر نبود می توانید سایر راهکارهای درمانی را انتخاب کنید. برخی از روش های درمانی نوین برای استرس می توانند از بروز علائم و عوارض احتمالی آن جلوگیری کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر از جدیدترین راهکار درمان استرس، با تکین دارو تماس بگیرید و به این لینک مراجعه کنید.

سوالات متداول در تاثیر استرس بر دستگاه گوارش

چگونه استرس می‌تواند باعث زخم معده شود؟ استرس از طریق افزایش ترشح اسید معده ممکن است باعث آسیب و التهاب در دیواره معده و زخم معده شود.

آیا استرس می‌تواند باعث مشکلات روده‌ای مانند اسهال یا یبوست شود؟ بله، استرس می‌تواند باعث تغییر در اجابت مزاج و مشکلاتی مانند اسهال یا یبوست شود.

چگونه می‌توان تاثیر استرس بر دستگاه گوارش را کنترل کرد؟ برای کنترل استرس و تأثیرات آن بر دستگاه گوارش می‌توان از روش‌های مختلفی مانند مدیریت استرس، تمرین‌های تنفسی، تغذیه مناسب، و فعالیت‌های بدنی استفاده کرد.

آیا تغییرات در رژیم غذایی می‌تواند تاثیر استرس بر دستگاه گوارش را کاهش دهد؟ بله، تغییرات در رفتار غذایی می‌تواند به کاهش تأثیرات استرس بر دستگاه گوارش کمک کند. برای مثال، انتخاب غذاهای سالم، کمک به کنترل استرس و کاهش مشکلات گوارشی می‌تواند موثر باشد.