علائم ظاهری استرس

شناخت علائم ظاهری استرس می تواند تاثیر بسیار زیادی در تشخیص زود هنگام آن داشته باشد. از طرفی هم، استرس در اکثر مواقع با علائم جسمی و ظاهری زیادی همراه است. اما علائم استرس ممکن است با علائم سایر بیماری های زمینه ای  یکسان باشد. برای همین در شناخت علائمی که به استرس مربوط می شوند باید دقت کنید.

استرس واکنش بدن به موقعیت‌های مضر واقعی و یا احساسی است. هنگامی که احساس خطر می کنید، یک واکنش شیمیایی در بدن شما رخ می دهد که به شما اجازه می دهد تا با واکنش مناسب از آسیب پیشگیری کنید. این واکنش به اصطلاح “جنگ یا گریز” یا پاسخ استرس شناخته می شود.

در طول پاسخ استرس، ضربان قلب شما افزایش می یابد، تعداد تنفس بالا می رود، ماهیچه ها سفت می شوند و فشار خون افزایش پیدا می کند. در این زمان شما آماده عمل  یا واکنش هستید تا بتوانید از خود محافظت کنید. استرس برای افراد مختلف معنای متفاوتی دارد. آنچه باعث استرس در یک فرد می شود ممکن است برای دیگری نگران کننده نباشد. برخی افراد بهتر از دیگران می توانند استرس را کنترل کنند. و همچنین باید بدانید که همه استرس ها بد نیستند. اما در استرس مزمن، علائم ممکن است کمی شدید شوند. برای همین ما سعی کرده ایم در این مقاله از تکین دارو، تمام علائم جسمی و ظاهری استرس را مورد بررسی قرار دهیم.

علائم ظاهری استرس و اثرات فیزیکی استرس بر بدن چیست؟

استرس در دوزهای کم، می تواند به شما در انجام بهتر وظایف و محافظت از خود کمک کند. به عنوان مثال، استرس چیزی است که شما را وادار می کند برای پیشگیری از برخورد با خودروی جلویی، ترمز بگیرید. بدن انسان طوری طراحی شده است که با دوزهای کوچک استرس مقابله کند. اما، بدن ما برای مقابله با استرس های مزمن و طولانی مجهز نیست.

شناخت علائم، اولین قدم برای کنترل استرس است. اما تشخیص علائم جسمی استرس اغلب سخت تر از چیزی به نظر می رسد که فکر می کنید. بسیاری از ما آنقدر به استرس عادت داریم که فقط زمانی که به نقطه شکست می رسیم متوجه علائم استرس در خود می شویم.

استرس می تواند بر تمام بخش های زندگی، از جمله احساسات، رفتارها، توانایی تفکر و سلامت جسمانی تأثیر بگذارد. هیچ بخشی از بدن از آسیب های ناشی از استرس مصون نیست. اما، از آنجا که افراد استرس را به طور متفاوتی کنترل می کنند، علائم جسمی استرس می تواند در افراد مختلف به شکل های متفاوت ظاهر شود. بنابراین مهم است که علائم را با پزشک خود در میان بگذارید. پزشک علائم شما را ارزیابی می کند و توصیه های لازم برای مدیریت بهتر استرس را به شما ارائه می دهد. برخی از مهمترین علائم ظاهری استرس، عبارتند از:

علائم ظاهری استرس: تنش عضلانی

هنگامی که بدن تحت فشار عصبی است، عضلات منقبض می شوند. تنش عضلانی ناشی از استرس یک واکنش بازتابی به استرس یا به معنای دقیق تر، روشی است که بدن در برابر آسیب و درد از خود محافظت می کند.

با شروع ناگهانی استرس، ماهیچه‌ها به یکباره منقبض می‌شوند و پس از پایان استرس، تنش خود را آزاد می‌کنند. استرس مزمن باعث می شود که ماهیچه های بدن برای مدتی طولانی در حالت آماده باش قرار گیرند. انقباض طولانی مدت ماهیچه ها، واکنش های دیگر بدن را تحریک می کند و در نتیجه باعث افزایش علائم ظاهری استرس در بدن می شود.

به عنوان مثال، هر دو نوع سردرد تنشی و سردرد میگرنی با تنش مزمن عضلانی در ناحیه شانه، گردن و سر مرتبط هستند. همچنین درد عضلانی اسکلتی در کمر و اندام فوقانی نیز با استرس، به ویژه استرس شغلی مرتبط است.

علائم جسمی استرس: تنگی نفس

سیستم تنفسی اکسیژن را به سلول ها می رساند و دی اکسید کربن را از بدن دفع می کند. هوا از طریق بینی وارد ریه ها می شود. سپس برونشیول ها اکسیژن را برای گردش خون به گلبول های قرمز خون منتقل می کنند.

استرس شدید اغلب با علائم تنفسی مانند تنگی نفس و تنفس سریع و سطحی ظاهر می شود. علت تنگی نفس این است که راه تنفس هوایی بین بینی و ریه ها در اثر استرس منقبض می شود.

برای افرادی که به  بیماری های تنفسی مبتلا نیستند، این تنگی نفس معمولاً مشکلی ایجاد نمی کند.  زیرا قلب می‌تواند با کمی فعالیت اضافه بدن را برای تنفس راحت تر مدیریت کند. اما  در افرادی که به بیماری های تنفسی مانند آسم و بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) مبتلا هستند، قرار گرفتن در معرض  استرس‌های شدید می‌تواند مشکلات تنفسی را تشدید کند.

برخی از مطالعات نشان می دهد که قرار گرفتن در معرض یک استرس حاد مانند مرگ یکی از عزیزان می تواند باعث حملات آسم شود. علاوه بر این، تنگی نفس ناشی از علائم ظاهری استرس می‌تواند باعث حمله پانیک در افرادی شود که مستعد حملات پانیک هستند.

افزایش فشار خون

قلب و رگ‌های خونی دو بخش مهم سیستم قلبی عروقی را تشکیل می‌دهند که همزمان با هم در تامین غذا و اکسیژن برای اندام‌های بدن فعالیت می‌کنند. فعالیت این دو بخش نیز در پاسخ بدن به استرس هماهنگ است.

استرس حاد، استرس لحظه‌ای یا کوتاه‌مدت مانند  گیر افتادن در ترافیک یا ترمز ناگهانی برای پیشگیری از تصادف باعث ترشح هورمون‌های استرس و در نتیجه افزایش ضربان قلب می‌شود. آدرنالین، نورآدرنالین و کورتیزول به عنوان پیام رسان های هورمون استرس در بدن عمل می کنند.

علاوه بر این، رگ‌های خونی منبسط می‌شوند و در نتیجه میزان خون پمپ شده به رگ ها افزایش می‌یابد و فشار خون بالا می‌رود. پس از پایان دوره استرس حاد، بدن به حالت عادی خود باز می گردد.

علائم ظاهری استرس مزمن که در یک دوره زمانی طولانی ادامه می یابد باعث ابتلا افراد به بیماری های قلب و عروق خونی می شود. همچنین این استرس مداوم طولانی مدت خطر ابتلا به فشار خون بالا، حمله قلبی یا سکته را افزایش می دهد.

اختلال عملکرد دستگاه گوارش

استرس مزمن باعث تغییر در عملکرد دستگاه گوارش می شود. به عنوان مثال مشکلاتی از قبیل سوء هاضمه، نفخ معده، درد های شکمی، اسهال یا یبوست از مهمترین تاثیرات منفی استرس بر بدن هستند.

همچنین علائم ظاهری استرس می‌تواند مشکل رفلاکس معده را تشدید کند. تاثیر استرس بر گوارش به حدی است که محتویات معده به مری بازمی گردد و علائم وخیم تری مانند سوزش و زخم معده را ایجاد می‌کند. به همین علت افرادی که برای مدت طولانی در معرض استرس قرار دارند بیش از سایر افراد به زخم معده مبتلا می شوند. استرس ترشح اسید معده را افزایش می دهد و باعث تحریک و آسیب به پوشش داخلی معده می شود.

علاوه بر آن استرس با تغییر در رفتار تغذیه همراه است. برخی افراد در شرایط استرس به خوردن بیش از حد (پرخوری عصبی) یا کمتر از حد می‌پردازند. این رفتارهای تغذیه ای نادرست که از علائم ظاهری استرس به شمار می روند اغلب با مشکلات اضافه وزن و یا لاغری بیش از حد همراه هستند.

علائم ظاهری استرس: کاهش میل جنسی

استرس مزمن بر تولید تستوسترون تأثیر می گذارد و در نتیجه میل جنسی کاهش می یابد و حتی می تواند باعث اختلال نعوظ یا ناتوانی جنسی در مردان شود.

یکی دیگر از تاثیرات فیزیکی استرس بر بدن کاهش سطح انرژی جسمی و روحی افراد است. افرادی که به طور دائم در معرض استرس قرار دارند، اغلب احساس خستگی و کاهش انگیزه جنسی دارند. این مساله در بلند مدت باعث کاهش کیفیت ارتباطات جنسی می شود. در نتیجه زمان و انرژی کافی برای رابطه جنسی به علت استرس کاهش می یابد و باعث ایجاد مشکلات در روابط زناشویی می شود.

کاهش قدرت باروری

تأثیر استرس بر کاهش باروری افراد بسته به عوامل فردی و شرایط محیطی متفاوت است. استرس سطح هورمون‌های باروری در بدن را به طور مستقیم تحت تاثیر قرار می دهد. برخی هورمون‌ها مانند هورمون های استروئیدی  در شرایط استرس افزایش می یابند و بر سیستم تناسلی تأثیر منفی می گذارند.

استرس به خصوص در مردان تعداد و کیفیت اسپرم ها را کاهش می دهد. در شرایط استرس، حتی شکل و حرکت اسپرم‌ها تغییر می کند و در نتیجه احتمال باروری کاهش می یابد. اسپرم‌های با حرکت ضعیف و شکل غیرطبیعی  به سختی می توانند تخمک‌ها را تلقیح کنند. در مجموع علائم ظاهری استرس بر کاهش اسپرم‌ها در هر فرد متفاوت است و به عوامل فردی و شرایط محیطی بستگی دارد.

علائم جسمی استرس: بی خوابی

استرس و بی خوابی به یکدیگر وابسته هستند و هر کدام به ترتیب موجب تقویت یکدیگر می شوند. استرس الگوی خواب افراد را تحت تاثیر قرار می دهد. بنابراین افرادی که درگیر استرس هستند، بیداری های شبانه بیشتری تجربه می کنند و دارای خواب سبک تری هستند.

همچنین قرار گرفتن در معرض استرس مزمن یا طولانی مدت باعث ابتلا به مشکلات شدیدتری از قبیل آپنه خواب یا وقفه تنفسی در خواب می شود. آپنه با توقف چند ثانیه ای تنفس در خواب همراه است به این معنا که در حین خواب راههای هوایی فوقانی به مدت چند ثانیه در حین خواب بسته می شوند. در نتیجه فرد با احساس خفگی از خواب می پرد. افرادی که در اثر استرس به مشکلات بی خوابی مبتلا هستند اغلب در طول روز احساس کسالت و خستگی شدیدی را تجربه می کنند. یکی از درمان های طبیعی بیخوابی ناشی از استرس استفاده از قرص های گیاهی است.

علائم ظاهری استرس: یائسگی زودرس

یائسگی زودرس به مرحله‌ای اشاره دارد که در آن تولید هورمون‌های جنسی در بدن بسار زودتر از موعد معمول کاهش می‌یابد و علائمی مانند قطع دوره‌های قاعدگی در بدن رخ می دهد.

علائم جسمی استرس عملکرد سیستم هورمونی را تغییر داده و باعث کاهش سطح هورمون‌های تنظیم کننده تخمک‌گذاری مانند هورمون فولیکول‌ستیموله‌کننده (FSH) و لوتئینیزان (LH) در بدن خانم ها می شود. این مساله در نهایت مشکلات مهم تری از قبیل کاهش تخمک‌گذاری و کاهش نرخ باروری در زنان را به دنبال دارد.

همچنین کاهش کیفیت تخمک‌ها یکی دیگر از اثرات فیزیکی استرس بر بدن است که در نتیجه احتمال تخمک‌گذاری موفقیت‌آمیز را کاهش می دهد. برای مطالعه بیشتر به مقاله تاثیر استرس بر پریود مراجعه کنید.

ریزش مو

موها دارای یک سیکل طبیعی از رشد، استراحت و ریزش هستند. استرس می‌تواند این سیکل را تغییر دهد و باعث کوتاه شدن مرحله رشد و افزایش مرحله استراحت شود. در نتیجه موها شروع به ریزش می کنند و تعداد موهایی که در مرحله رشد هستند، به سرعت کاهش می یابد.

علاوه بر آن استرس مزمن باعث تغییر در جریان خون به پوست سر می شود. کاهش جریان خون به پوست سر با مشکلاتی مانند کاهش تغذیه موها و ضعف رشد آنها همراه است. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه پیشنهاد می‌کنیم مقاله تاثیر استرس بر ریزش مو را مطالعه کنید.

کاهش سیستم ایمنی بدن

استرس پاسخ التهابی بدن به عوامل مختلفی مانند عفونت‌ها و آسیب‌ها را کاهش می دهد.  در واقع کاهش سیستم ایمنی بدن یکی از مخرب ترین تاثیرات فیزیکی استرس بر بدن است. این مساله باعث می شود که فرد در معرض ابتلا به بیماری های عفونی مختلف قرار بگیرد. در اثر ضعف بدن و عدم کارایی سیستم ایمنی توانایی بهبود و دوره نقاهت در بیماری ها طولانی تر می شود.

استرس فعالیت سلول‌های ایمنی مانند لنفوسیت‌ها (نوعی سلول‌های سفید خون) و سایر سلول‌های ایمنی بدن را کاهش می دهد. این کاهش فعالیت باعث کاهش توانایی بدن در مبارزه با عفونت‌ها و بیماری‌ها می شود و فرد را در برابر ابتلا به بیماری های مختلف آسیب پذبرتر می کند.

روش های مدیریت استرس چیست؟

اگر چه امروزه استرس جزء جدایی ناپذیر زندگی انسان ها است. اما روش های زیر به شما کمک می کند تا استرس روزمره خود را تا حد قابل قبولی کاهش دهید و بتوانید از علائم ظاهری استرس بر بدن در امان بمانید. این روش ها عبارتند از:

• حفظ نگرش مثبت
• مدیریت صحیح زمان
• پرهیز از مصرف الکل
• خواب و استراحت کافی
• انجام تمرینات ریلکسیشن
• رعایت تغذیه سالم و متعادل
• دریافت حمایت از اعضای خانواده و یا دوستان

سخن آخر در علائم ظاهری استرس

استرس به صورت های مختلف زندگی همه ما را تحت تاثیر قرار می دهد. ممکن است هنگام تنبیه فرزندانتان، در ساعات پرمشغله در محل کار، در حین مدیریت امور مالی و یا هنگام کنار آمدن با یک رابطه چالش برانگیز، متوجه علائم استرس در خود شوید.

با وجود آنکه که برخی از استرس ها مفید هستند و مقدار کمی استرس در زندگی انسان مشکلی ندارد، اما استرس بیش از حد از نظر فیزیکی تاثیرات بسیار مخربی بر سلامت افراد دارد.  برای همین شناخت علائم ظاهری استرس می تواند تاثیر زیادی در روند درمان و پیشگیری از بروز عوارض احتمالی آن داشته باشد. اکثر افراد معتقدند که استرس درمان ندارد و یا مصرف دارو برای رفع استرس ممکن است با عوارض دارویی همراه باشد.

خوشبختانه راهکارهای درمان استرس کم نیستند و حتی درمان های نوین ممکن است عوارض کمتری داشته باشند. این در حالی است که شاید شما هم از راهکارهای جدید درمان استرس، اطلاعی نداشته باشید. اگر از استرس شدید رنج می برید و می خواهید از جدیدترین راهکارها مطلع شوید بهتر است با تکین دارو تماس بگیرید و اطلاعات بیشتری را در این زمینه کسب کنید.

سوالات متداول برای علائم ظاهری استرس

چه عواملی می‌توانند باعث افزایش استرس در بدن شوند؟

فشارهای روزمره مانند مشکلات مالی، شرایط شغلی و حتی اختلاف های فرهنگی می توانند موجب افزایش استرس در بدن شوند.

آیا تغذیه در میزان استرس بدن تاثیر دارد؟

بله، مصرف بیش از حد قند و چربی، مصرف زیاد کافئین و الکل، و عدم فعالیت بدنی منظم می‌توانند باعث افزایش استرس شوند.

چگونه می توانیم استرس های روزمره را کاهش بدهیم؟

با انجام کارهای مختلفی نظیر مدیریت زمان، مراقبت از سلامت بدن، ایجاد تعادل در کار و زندگی و انجام تمرینات یوگا می توانیم استرس های روزمره را کاهش بدهیم.